“Cơn khát” lao động tại Nhật Bản - cơ hội lớn cho lao động Việt Nam

Những năm gần đây, Chính phủ Nhật Bản Nhật Bản đã triển khai nhiều biện pháp thay đổi chính sách nhập cư nhằm thu hút thêm lao động nước ngoài đặc biệt là Việt Nam tới làm việc trong bối cảnh cơn khát lao động tại Nhật Bản ngày càng tăng do dân số già hóa nhanh và tỷ lệ sinh liên tục giảm.

Là một trong những quốc gia ít đa dạng sắc tộc nhất thế giới, Nhật Bản từ lâu luôn đề cao tính dân tộc thuần khiết và phản đối gay gắt với việc chọn lựa lao động nước ngoài, ngoại trừ những người làm việc trong các lĩnh vực như giảng dạy, y học, kỹ thuật và luật.

Dưới sức ép từ các hiệp hội doanh nghiệp đang phải đấu tranh với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng nhất trong nhiều thập niên, chính quyền Thủ tướng Shinzo Abe cuối cùng cũng buộc phải nới lỏng chính sách nhập cư khắt khe của nước này. Chương trình thực tập sinh kỹ thuật nước ngoài do chính phủ Nhật Bản hỗ trợ cung cấp cho người lao động tại các quốc gia đang phát triển những kỹ năng để họ có thể sử dụng khi trở về nước sau 5 năm làm việc tại Nhật Bản.

Đạo luật nhập cư mới cho lao động nước ngoài tại Nhật đã chính thức được ban hành

Xem thêm: Chương trình thực tập sinh kỹ năng là gì?

Năm 2018, chính quyền Thủ tướng Shinzo Abe cũng đã phê chuẩn dự luật cho phép chào đón hơn nửa triệu người lao động nước ngoài tới Nhật Bản trước năm 2025. Việc phê chuẩn dự luật được xem là động thái chấm dứt truyền thống phản đối nhập cư số lượng lớn tại Nhật Bản từ nhiều năm nay. Dự luật dự đã chính thức thông qua vào tháng 4 năm nay 2019. Tiêu biểu trong số đó là việc chấp nhận phạm vi ngành nghề rộng hơn đối với người lao động nước ngoài và chính sách Visa đặc định mới của Nhật, cho phép các thực tập sinh kỹ năng được phép gia hạn hoặc quay trở lại Nhật làm việc với nhiều đãi ngộ và mức lương cao hơn.

Thực tập sinh kỹ năng nước ngoài làm việc tại công trường xây dựng ở Tokyo. 

Cũng theo dự luật mới, lao động có tay nghề nước ngoài đến Nhật Bản sẽ được chia thành hai nhóm:

- Một là Visa đặc đinh 1: Là nhóm những lao động có kỹ năng làm việc trong những ngành đang thiếu lao động sẽ được cấp phép thời gian làm việc lên tới 5 năm nhưng không thể mang theo gia đình đi cùng sang Nhật Bản.
- Hai là Visa đặc định 2: Là nhóm lao động sở hữu những kỹ năng cao hơn và có kinh nghiệm làm việc thì có thể mang theo gia đình và gia hạn thị thực từ 8 năm đến vô thời hạn, thậm chí có thể nộp hồ sơ xin định cư vĩnh viễn. Tất cả lao động thuộc cả hai nhóm này đều phải vượt qua kỳ thi tiếng Nhật và kỳ thi đánh giá năng lực đặc biệt của Nhật.

Cả hai diện trên không cao gồm diện lao động cao cấp như Visa kỹ sư hoặc kỹ thuật viên. Với diện kỹ sư thì các doanh nghiệp tuyển dụng được cho phép đưa ra các tiêu chí tuyển chọn và xét duyệt riêng biệt nhằm đảm bảo các vị trí công việc đặc thù cần tuyển dụng. Nhiều vị trí thậm chí không cần biết tiếng Nhật hoặc ứng viên đậu sẽ được đào tạo nhanh sau đó trước khi sang Nhật.

Bài viết liên quan: Tìm hiểu visa đặc định là gì?

Những người bảo thủ hoặc đảng đối lập phản đối chính sách nhập khẩu lao động và chỉ trích rằng nó còn nhiều bất công cũng như các công ty đang lợi dụng chương trình của chính phủ để thuê nhân công giá rẻ, thậm chí nhiều người không trả lương xứng đáng, vi phạm các quy định, bộ luật về sử dụng lao động hoặc buộc các thực tập sinh phải làm việc trong thời gian kéo dài. Bất chấp điều đó, chương trình thu hút được hơn 260.000 lao động nước ngoài trong năm 2017  nhưng vẫn không có đủ nhân lực có trình độ, sở hữu những kỹ năng cụ thể để đáp ứng cơn khát lao động tại Nhật Bản.

Dự luật này đã gặp sự phản đối lớn của nhóm đảng đối lập Yatou

Theo các số liệu công bố chính thức năm 2017, Nhật Bản có 1,28 triệu lao động nước ngoài trong tổng số 66 triệu người lao động toàn quốc, con số gấp đôi năm 2012. Tuy nhiên, nhiều người trong số này là vẫn đang các sinh viên đại học hoặc các thực tập sinh kỹ thuật đi làm thêm ngoài giờ, những người không được phép ở lại vô thời hạn và hạn chế số giờ làm việc mỗi tuần. Tỷ lệ thất nghiệp tại Nhật Bản giảm xuống mức cực thấp và cứ khoảng 163 vị trí tuyển dụng thì chỉ có khoảng 100 người ứng tuyển để họ lựa chọn. Đây là tỷ lệ thiếu lao động, thừa việc làm cao nhất trong hơn 40 năm tại quốc gia Đông Bắc Á này.